🧬 ระบบภูมิคุ้มกันเปลี่ยนเมื่อโตขึ้น
🥜 ถั่ว อาหารทะเล ผลไม้ ติดโผแพ้บ่อย
🦠 จุลินทรีย์ลำไส้เกี่ยวข้องกับภูมิแพ้
🌸 แพ้ข้ามชนิดจากเกสรดอกไม้
🏥 ควรพบแพทย์ถ้ามีอาการผิดปกติ

หลายคนอาจเคยประสบกับภาวะที่จู่ๆ ก็แพ้อาหารที่เคยกินได้มาตลอด โดยไม่เคยมีอาการมาก่อนตั้งแต่วัยเด็ก ปรากฏการณ์นี้มีชื่อเรียกทางการแพทย์ว่า “Adult-Onset Food Allergy” หรือการแพ้อาหารที่เกิดขึ้นในวัยผู้ใหญ่ ซึ่งกำลังได้รับความสนใจมากขึ้นในช่วงหลัง และถือเป็นเรื่องจริงที่พบได้บ่อยกว่าที่คิด

เหตุใดเราจึงแพ้อาหารตอนโต ทั้งที่ตอนเด็กไม่เคยเป็น?
หนึ่งในสาเหตุหลักคือ การเปลี่ยนแปลงของระบบภูมิคุ้มกัน ที่เกิดขึ้นเมื่อเราโตขึ้น อาจจากอายุที่เพิ่ม การเจ็บป่วย หรือการสัมผัสสารกระตุ้นใหม่ๆ ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันเข้าใจผิดว่าโปรตีนในอาหารบางชนิดคือสิ่งแปลกปลอม และผลิตภูมิคุ้มกันชนิด IgE ออกมาต่อต้าน ส่งผลให้เกิดอาการแพ้เมื่อกินอาหารนั้นอีกครั้ง

อีกหนึ่งปัจจัยสำคัญคือ การสัมผัสกับอาหารในรูปแบบใหม่ เช่น การกินอาหารดิบที่ไม่เคยกินมาก่อน หรือวิธีการปรุงที่ต่างออกไป รวมถึงภาวะ Cross-Reactivity ที่ผู้ที่แพ้ละอองเกสรดอกไม้อาจมีอาการแพ้อาหารบางชนิดที่มีโครงสร้างโปรตีนคล้ายกัน เช่น คนที่แพ้เกสรเบิร์ชอาจแพ้แอปเปิล เชอร์รี่ หรือเฮเซลนัท

นอกจากนี้ ยังมีการค้นพบว่า จุลินทรีย์ในลำไส้ (Gut Microbiome) มีบทบาทต่อระบบภูมิคุ้มกันอย่างมาก หากจุลินทรีย์เสียสมดุลจากการกินยาปฏิชีวนะ ความเครียด หรือพฤติกรรมการกิน อาจทำให้ลำไส้ดูดซึมสารก่อภูมิแพ้เข้าสู่กระแสเลือดมากขึ้นจนร่างกายตอบสนองเกินเหตุ

โรคบางชนิด เช่น โรคเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน โรคลำไส้อักเสบ รวมถึงคนที่มีภาวะ หอบหืด หรือผิวหนังอักเสบจากภูมิแพ้ (Eczema) ก็เสี่ยงสูงต่อการเกิดอาการแพ้อาหารเมื่อโตขึ้น เช่นเดียวกับ พันธุกรรม และ สิ่งแวดล้อม ที่มีส่วนส่งเสริมความเสี่ยงนี้ เช่น การอาศัยในพื้นที่ที่มีสารก่อภูมิแพ้สูง

ที่น่าสนใจคือ ในบางกรณี การดื่มแอลกอฮอล์หรือการออกกำลังกายหลังจากรับประทานอาหารบางชนิด อาจกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้อย่างรุนแรงขึ้นได้ ซึ่งเป็นภาวะที่เรียกว่า Food-Dependent Exercise-Induced Anaphylaxis

อาหารที่พบว่าเป็นสาเหตุของอาการแพ้ในผู้ใหญ่ได้บ่อย ได้แก่:

• ถั่วเปลือกแข็ง เช่น วอลนัท อัลมอนด์ เม็ดมะม่วงหิมพานต์ พีแคน และเฮเซลนัท
• ปลาและอาหารทะเล เช่น กุ้ง ปู หอย
• ถั่วลิสง
• ผลไม้และผักบางชนิด เช่น แอปเปิล ลูกพีช กีวี่ แครอท และขึ้นฉ่ายฝรั่ง (มักเกี่ยวข้องกับ Oral Allergy Syndrome)
• งา ซึ่งกลายเป็นสารก่อภูมิแพ้ที่เพิ่มขึ้นในกลุ่มผู้ใหญ่

แล้วถ้าสงสัยว่าแพ้อาหาร ควรทำอย่างไร?

1. หยุดกินอาหารที่ต้องสงสัยทันที และหลีกเลี่ยงอาหารในกลุ่มเดียวกัน
2. สังเกตอาการ เช่น ผื่น ปากบวม หายใจลำบาก คลื่นไส้ หากอาการรุนแรง เช่น เวียนศีรษะ หน้ามืด หรือหายใจติดขัด ต้องรีบไปโรงพยาบาลทันที เพราะอาจเป็นภาวะ Anaphylaxis ซึ่งอันตรายถึงชีวิต
3. พบแพทย์เฉพาะทางภูมิแพ้ เพื่อรับการวินิจฉัยอย่างถูกต้อง แพทย์อาจทำการทดสอบทางผิวหนัง (Skin Prick Test) หรือเจาะเลือดหาภูมิคุ้มกัน IgE ที่เฉพาะเจาะจงกับอาหารนั้นๆ

การเข้าใจอาการแพ้อาหารที่เกิดขึ้นเมื่อโตเป็นผู้ใหญ่เป็นสิ่งสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม เพราะหากไม่ได้รับการวินิจฉัยและดูแลอย่างเหมาะสม อาจเสี่ยงต่ออาการรุนแรงได้ การปรึกษาผู้เชี่ยวชาญจึงเป็นทางเลือกที่ดีที่สุดหากคุณสงสัยว่าร่างกายกำลังตอบสนองผิดปกติต่ออาหารบางอย่าง

#แพ้อาหารตอนโต
#ภูมิแพ้อาหารในผู้ใหญ่
#สุขภาพลำไส้กับภูมิคุ้มกัน
#อาการแพ้ข้ามชนิด
#รู้ทันแพ้อาหารก่อนอันตราย

ทีมข่าวขอนแก่นลิงก์